Jako wielka admiratorka talentu kompozytorskiego sir Eltona Johna ucieszyłam się, kiedy zostałam poproszona o przetłumaczenie Written in the Stars – piosenki z musicalu Aida. Przy bliższym spojrzeniu na tekst okazało się, że jest pełen popowego banału i kiczowatych patetycznych wyznań o miłości po grób. Spodobało mi się jednak sformułowanie o próbie, na jaką bogowie wystawiają nieszczęśliwych kochanków, ofiarując im raj, ale tylko na chwilę, na jeden dzień. W przekładzie wykorzystałam znany literaturze europejskiej już od starożytności motyw człowieka jako igraszki w rękach Boga lub – jak kto woli – losu. Kochanowski nazwał człowieka „Bożym igrzyskiem” i echo jego słynnej fraszki pobrzmiewa w polskim refrenie Written in the Stars, jak gdyby bohaterowie zadawali sobie pytanie nie o własną przyszłość, a o istotę ludzkiego życia, które, choć bywa piękne, trwa tak krótko: „Czy jesteśmy tutaj tylko / Na igrzysko i na śmiech / Bogom, którzy dają nam / Przez rajską zajrzeć sień, / Gdy tej rozkoszy wolno trwać / Przez jeden tylko dzień?”.

Czasem konieczność znalezienia rymu sprawia, że tłumacz dodaje coś od siebie – coś, co jest rozwinięciem albo interpretacją myśli zawartej w tekście wyjściowym. W jednej ze strof Radames wyznaje Aidzie, że będzie o niej myślał w każdej chwili swojego życia. Aby chociaż trochę rymowało się to z „grze” i „że”, po polsku zakochany śpiewa: „Kiedy dobrze będzie mi, a zwłaszcza kiedy źle, / Będę śnił o tobie”. Tym samym Radames przysięga, że żadne inne szczęście nie przyćmi tej miłości ani też żadne cierpienie nie sprawi, że o niej zapomni lub się jej wyrzeknie. Cokolwiek się stanie, miłość zawsze będzie dla niego pocieszeniem.


Wyczytać można z gwiazd w wykonaniu Barbary Brody-Malon i Rafała Supińskiego

 

Wyczytać można z gwiazd

AIDA
Słuchaj, co ci powiem: widzisz mnie ostatni raz.
Patrz, jak łatwo uciąć coś króciutkim słowem: pas –
I spędzić resztę życia bez drugiego z dwojga nas.
Gdy wspomnisz mnie za parę lat, nie będziesz wiedział, jak
Ułożył się los kogoś, kto był bliski tak.

RADAMES
Znasz już mój kolejny krok w niewdzięcznej naszej grze,
Ty nie musisz pytać, a ja wyznawać, że
Kiedy dobrze będzie mi, a zwłaszcza kiedy źle,
Będę śnił o tobie i nie pojmę, jak to jest,
Że miłości wielkiej dar to taki zgubny gest.

Czy wyczytać można z gwiazd,
Że to kara za czyjś grzech?
Czy jesteśmy tutaj tylko
Na igrzysko i na śmiech
Bogom, którzy dają nam
Przez rajską zajrzeć sień,
Gdy tej rozkoszy wolno trwać
Przez jeden tylko dzień?

AIDA
(mówi) Musisz poślubić księżniczkę, Radamesie. Pomóż mojemu ludowi. To może być nasza szansa, by zrobić coś ważnego – czy tego nie widzisz?

Nie ma już odwrotu i ratunku nie ma też,
Nigdzie się nie schowasz, choć świat przejdziesz wzdłuż i wszerz.

RADAMES
Ty jesteś wszystkim, czego chcę, lecz muszę przyznać, wiesz,
Czasem żal mi trochę, że nie mogłem ustrzec się –

AIDA i RADAMES
Przed miłością, której niespełnienie dławi mnie.

AIDA
Czy wyczytać można z gwiazd,
Że to kara za czyjś grzech?
Czy jesteśmy tutaj tylko
Na igrzysko i na śmiech…

AIDA i RADAMES
Bogom, którzy dają nam
Przez rajską zajrzeć sień,
Gdy tej rozkoszy wolno trwać
Przez jeden tylko dzień?

Wyczytać można z gwiazd, oryg. Written in the Stars z musicalu Aida, muz. Elton John, sł. oryg. Tim Rice, tłumaczenie na jęz. polski: Małgorzata Lipska (2014)